Nawet 9 na 10 filmów pornograficznych dostępnych w sieci może zawierać przemoc seksualną. Popularność przemocy w świecie porno wiąże się z mechanizmem eskalacji i potrzeby intensyfikacji wrażeń przez odbiorców pornografii. Osoby, które konsumują znaczną ilość tego typu treści są zdolne do przenoszenia jej na rzeczywistość, również ze szkodą dla drugiego człowieka.

To, kim jest i co reprezentuje sobą człowiek jest uzależnione od szeregu czynników. Możemy wymienić tutaj wychowanie, kod kulturowy, doświadczenia życiowe, popkulturę, towarzystwo, a także bodźce, którymi się karmimy. Czynniki te są szczególnie istotne w wieku dziecięcym oraz nastoletnim. To wówczas kształtujemy swój charakter i osobowość, co definiuje człowieka na całe życie. Doskonałe odzwierciedlenie tego mechanizmu znajdujemy w porzekadle „jesteś tym, co jesz”. Jesteś także tym, co oglądasz i czego słuchasz. W tym kontekście szczególnie niebezpieczna dla naszego umysłu oraz zachowania jest konsumpcja pornografii.

Jak wygląda porno-mainstream?

Jakie treści i postawy znajdziemy w treściach pornograficznych? Najczęściej uległość kobiety oraz dominacja mężczyzny. Kobieta jest w filmach pornograficznych ukazana jako przedmiot do wykorzystania. Wszechobecna w filmach tego typu jest przemoc fizyczna będąca przejawem wcześniej wspomnianej męskiej dominacji. W jednym z badań obejmujących analizę kilkuset najpopularniejszych filmów pornograficznych wykazano, że 88,2 proc. Z nich zawierało przemoc fizyczną w postaci bicia, policzkowania czy kneblowania. W niemal połowie, bo 48,7 proc. filmów obecna jest przemoc werbalna. W obu przypadkach sprawcami najczęściej są mężczyźni, zaś ofiary okazują przyjemność lub traktują akty przemocy w sposób neutralny.[1] Taka forma ukazywania relacji intymnych może być potraktowana jako normalna, zwłaszcza przez osoby młode, które nie mają dobrze ukształtowanej świadomości na temat rzeczywistości relacji damsko-męskich.

Aby podkreślić znaczenie skali zjawiska przemocy w porno warto wskazać na badanie, w którym 70 proc. młodych ludzi postrzega mężczyzn w porno jako dominujących, 34 proc. widzi kobiety jako często wyzywane i obrzucane obelgami, a 11 proc. spotyka się z przemocą wobec kobiet bez ich zgody. 13 proc. młodych ludzi przyznało, że oglądając pornografię spotyka się ze scenami gwałtu.[2]

Może się wydawać, że takie ekstremalne sceny obecne w internecie to margines dostępny gdzieś głęboko w odmętach sieci. Nic bardziej mylnego. Przemoc jest stałym elementem głównych stron najpopularniejszych portali pornograficznych. Nie jest to jedynie argument anegdotyczny. Brytyjscy badacze przez pół roku monitorowali zawartość stron pornograficznych głównego nurtu tworząc zbiór 150 tys. tytułów filmów pornograficznych. Efektem ich badań jest stwierdzenie, że przemoc seksualna jest w świecie porno mainstreamem. Co ósmy tytuł, który pojawia się użytkownikom po raz pierwszy na stronach głównych witryn pornograficznych opisuje przemoc seksualną.[3]

Jak konsumpcja ekstremalnego porno wpływa na zachowanie?

Ustaliliśmy, że przemoc jest wszechobecna zarówno w treści, jak i w tytułach, które mają zachęcić użytkowników do obejrzenia konkretnych materiałów. Czy to jednak wpływa na zachowania ludzi, zwłaszcza młodych? Obrońcy przemysłu pornograficznego porównują przemoc w porno do przemocy w grach komputerowych oraz mitu lat 90-tych, który głosił, że to przez gry dochodzi do strzelanin w amerykańskich szkołach. To bardzo wygodna pozycja obronna, jednak sprzeczna z faktami. Liczne badania wskazują, że odbiorcy porno skrzywiony pogląd na rzeczywistość i relacje seksualne z innymi ludźmi.

Pornografia wpływa na człowieka na poziomie neurobiologicznym. Dzięki mechanizmowi nagrody w postaci zastrzyku dopaminy działa w podobny sposób jak narkotyki. Częsta konsumpcja pornografii znieczula organizm na „zwyczajne” treści seksualne. Dla osiągniecia tego samego poziomu zadowolenia (dopalacza dopaminowego) potrzebna jest silniejsza stymulacja, która osiągalna jest dzięki bardziej brutalnym i ekstremalnym treściom. Tak jak uzależniony od narkotyków musi sięgać po większą ilość narkotyków, a w konsekwencji po silniejsze używki, tak odbiorca pornografii sięga po sceny przemocy czy gwałtu.

Mnogość badań wskazuje, że oglądanie treści przemocowych i dehumanizacyjnych normalizuje patologiczne postawy. Konsumenci pornografii są bardziej skłonni do obwiniania ofiar przemocy na tle seksualnym, a nawet popierają przemoc wobec kobiet.[4] Rosnąca popularyzacja pornografii wśród dzieci i młodzieży ma więc realny wpływ na ich zachowania i stanowi poważną przeszkodę w walce z przemocą seksualną. Regularna konsumpcja pornografii nie wpływa również na znieczulicę wobec przemocy seksualnej, co również potwierdzają badania. Osoby regularnie oglądające filmy porno w internecie rzadziej skłonni są do interwencji w celu powstrzymania napaści na tle seksualnym, kiedy są tego świadkami. [5]

Co więcej, pornografia pobudza wśród młodych osób chęć partycypacji w przestępstwach na tle seksualnym. Duża metaanaliza badań na temat wpływu konsumpcji pornografii na zachowania nie pozostawia żadnych wątpliwości:

„Osoby częściej oglądające pornografię częściej przyjmują postawy sprzyjające agresji seksualnej i angażują się w rzeczywiste akty agresji seksualnej”[6]

„Kultura gwałtu”

Wszechobecna przemoc oraz fałszywy wizerunek zadowolonych kobiet będących jej ofiarami kształtuje umysły młodych ludzi, tworząc oderwany od rzeczywistości ideał „dobrego seksu”, który musi zawierać sceny znane z filmów porno: policzkowanie, podduszanie, poniżanie, wyzwiska itp. To stopniowo zmienia mężczyzn w zwyrodnialców i szowinistów, a kobiety w uległe ofiary. Problem, który część lewicowo-liberalnych publicystów nazywa „kulturą gwałtu” istnieje. Jednak jej przyczyny są całkowicie odległe od hipotezy doszukującej się powszechności przemocy seksualnej w rzekomym patriarchacie, homofobii czy nietolerancji.

Oczywiście istnienie „kultury gwałtu” nie sprowadza się jedynie do powszechnego dostępu do porno. Na pewno będzie można tu wskazać wiele innych czynników, takich jak normalizacja prostytucji, przeseksualizowanie sfery publicznej i popkultury, czy włączenie w ostatnich latach seksualnej sfery życia człowieka do jego rzekomej podstawy jego tożsamości. Pornografia jednak jest problemem masowym, a jej negatywny wpływ na zachowania i światopogląd młodych ludzi został udowodniony olbrzymią liczbą badań. Czas uzmysłowić sobie ten problem i podjąć realne kroki w obronie umysłów dzieci i młodzieży.

---

Piotr Zduńczyk
Specjalista ds. kampanii społecznych Instytutu Ordo Iuris

[1] Bridges A., Wosnitzer, R., Scharrer, E., Sun, C., Liberman, R. (2010). Aggression and Sexual Behavior in Best Selling Pornography Videos: A Content Analysis Update. Violence Against Women, 16(10), 1065–1085. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20980228/ (dostęp 11.01.2024)

[2] Davis A., Carrotte E., Hellard M., Lim M. (2018). What Behaviors Do Young Heterosexual Australians See in Pornography? A Cross-Sectional Study. Journal of sex research, 55(3), 310–319. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00224499.2017.1417350?journalCode=hjsr20 (dostęp 11.01.2024)

[3] Vera-Gray F., McGlynn C., Kureshi Ibad, Butterby K., Sexual violence as a sexual script in mainstream online pornography, The British Journal of Criminology, Volume 61, Issue 5, September 2021, Pages 1243–1260, https://academic.oup.com/bjc/article/61/5/1243/6208896 (dostęp 11.01.2024)

[4] Foubert J. , Bridges A. (2017). What Is the Attraction? Pornography Use Motives in Relation to Bystander Intervention. Journal of Interpersonal Violence, 32(20), 3071–3089. https://doi.org/10.1177/0886260515596538 (dostęp 11.01.2024)

Wright P., Tokunaga R. (2016). Men’s Objectifying Media Consumption, Objectification of Women, and Attitudes Supportive of Violence Against Women. Archives of sexual behavior, 45(4), 955–964. https://doi.org/10.1007/s10508-015-0644-8 (dostęp 11.01.2024)

[5] Foubert J., Bridges A. (2017). What Is the Attraction? Pornography Use Motives in Relation to Bystander Intervention. Journal of Interpersonal Violence, 32(20), 3071–3089. https://doi.org/10.1177/0886260515596538 (dostęp 11.01.2024)

[6] Wright, P. J., Tokunaga, R. S., & Kraus, A. (2016). A meta-analysis of pornography consumption and actual acts of sexual aggression in general population studies. Journal of Communication, 66(1), 183-205. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/jcom.12201 (dostęp 11.01.2024)

---