· Komisja Europejska przygotowuje wytyczne dotyczące ochrony małoletnich w Internecie, w ramach wdrażania unijnego rozporządzenia o usługach cyfrowych.

· Wytyczne będą miały zastosowanie do wszystkich platform internetowych, w tym portali pornograficznych, z których, ze względu na nieodpowiednie lub nieistniejące narzędzia weryfikacji wieku, korzystają niepełnoletni użytkownicy.

· Instytut Ordo Iuris przygotował w tej sprawie opinię, która została przekazana Komisji Europejskiej.

· Eksperci Instytutu podkreślili, że ochrona wolności i praw człowieka wymaga znalezienia równowagi pomiędzy interesem prywatnym i publicznym oraz między zapewnieniem skuteczności służbom specjalnym a ochroną praw podstawowych.

· Autorzy opinii zaznaczyli, że konieczne jest uzupełnienie aktu o usługach cyfrowych o mechanizmy wzmacniające wykrywalność i skuteczność stosowania prawa względem nielegalnych treści.

· Instytut wskazał również, że giganci cyfrowi mają często większe niż służby państwowe, możliwości inwigilacji użytkowników i gromadzenia danych na ich temat.

Zgodnie z aktem o usługach cyfrowych (DSA), Komisja proponuje, aby w wytycznych przyjęto podejście do szkód w Internecie oparte na analizie ryzyka. Oznacza to, że platformy internetowe, które są dostępne dla małoletnich, powinny regularnie przeprowadzać ocenę skutków z punktu widzenia dzieci korzystających z serwisów. Analiza ta opiera się na typologii ryzyka „5C”, a mianowicie ryzyka dla małoletnich związanego z treściami (ang. content), zachowaniami (ang. conduct), kontaktami (ang. contacts) i konsumentami (ang. consumers), a także zagrożeniami przekrojowymi (ang. cross-cutting risks).

Wytyczne będą miały zastosowanie do wszystkich platform internetowych, w tym portali skierowanych do dorosłych (takich jak strony pornograficzne), ale z których mimo to korzystają niepełnoletni użytkownicy ze względu na nieodpowiednie lub nieistniejące narzędzia weryfikacji wieku.

Instytut Ordo Iuris podkreślił w opinii, że DSA jest aktem stanowiącym znaczący krok w stronę uporządkowania kwestii moderacji treści w przestrzeni działalności dużych platform internetowych. Może on pozytywnie przyczynić się do rozwoju obszaru wolności słowa w Internecie i ochrony dzieci. Nie posiada on jednak odpowiednich mechanizmów wzmacniających skuteczność stosowania prawa (w szczególności regulacji krajowych) co do nielegalnych treści w Internecie. W ocenie Ordo Iuris, potrzebne jest uzupełnienie treści aktu o mechanizmy wzmacniające wykrywalność i skuteczność stosowania prawa względem nielegalnych treści. Wprowadzenie mechanizmu potwierdzania autentyczności kont lub profili umożliwiłoby skuteczną walkę z nielegalnymi treściami i ochronę dzieci. Osoba zamieszczająca takie treści byłaby mniej anonimowa, co przy np. braku funkcjonowania tzw. pozwu ślepego umożliwiłoby pociągnięcie sprawców do odpowiedzialności. Instytucja tzw. ślepego pozwu polega na możliwości zgłoszenia do sądu sytuacji, w której dana osoba doświadcza cyberprzemocy ze strony anonimowego konta. Wtedy sąd zażądałby od administratora portalu ujawnienia numeru IP sprawcy. Z kolei w celu uniknięcia gromadzenia danych weryfikacyjnych przez platformy internetowe, sugerowane jest zastosowanie weryfikacji za pośrednictwem podmiotów trzecich.

Zdaniem ekspertów, celem skutecznej egzekucji celów DSA wydaje się także niezbędne wskazanie jurysdykcji krajowej w sporach z platformami internetowymi, gdy pokrzywdzonym jest np. osoba małoletnia. Wzmocni to niewątpliwie kompetencje państw członkowskich, a także urealni możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności potencjalnych sprawców przestępstw na szkodę małoletnich.

Eksperci Instytutu podkreślili także, że niezależnie od kwestii związanych z potencjalnymi lub rzeczywistymi zagrożeniami dla praw i wolności obywatelskich ze strony służb, jako niezwykle istotne i aktualne jawią się zagrożenia dla tych praw ze strony gigantów cyfrowych (Big Tech), w tym platform internetowych.  Posiadają one tożsame, a w niektórych sytuacjach znacznie szersze narzędzia (np. przy zastosowaniu algorytmów sztucznej inteligencji) do nieuprawnionego wkraczania w przestrzeń prywatności obywateli, masowego gromadzenia danych oraz wykorzystywania informacji o nich w celach komercyjnych.

„Ochrona dzieci w sieci to jedno z największych wyzwań współczesnego społeczeństwa. Badania wskazują, że średni wiek otrzymania pierwszego komputera z dostępem do Internetu to zaledwie 8 lat i 10 miesięcy. Digital Services Act stanowi ukłon w kierunku ochrony małoletnich w Internecie, jednakże, jak każda regulacja, niesie ze sobą zarówno szanse, jak i niebezpieczeństwa. Nowe technologie, takie jakmetaverse czy sztuczna inteligencja, stawiają przed nami zupełnie nowe wyzwania. Musimy być gotowi na ciągłe dostosowywanie regulacji do zmieniającej się rzeczywistości cyfrowej” – podkreśla Julia Książek z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.

Instytut Ordo Iuris przygotował także projekt ustawy mającej na celu ograniczenie dostępu do pornografii przez nieletnich na terenie Polski.